آزمایش اسید اوریک (Uric acid) چیست؟
آزمایش اسید اوریک (Uric Acid Test) یکی از تست‌های مهم برای سنجش سطح این ماده در خون یا ادرار است. افزایش اسید اوریک می‌تواند با بروز بیماری‌هایی مانند نقرس، سنگ کلیه و برخی مشکلات متابولیک ارتباط داشته باشد. انجام این تست به‌ویژه برای افرادی که دچار دردهای ناگهانی مفاصل یا اختلال در عملکرد کلیه هستند اهمیت بیشتری دارد. در مجله سلامت بیمارستان مجازی ایران، شما با مراحل انجام آزمایش، نکات آمادگی، شیوه تفسیر نتایج و نقش آن در حفظ سبک زندگی سالم آشنا می‌شوید.
📞 0912-020-1734
در بیمارستان مجازی ایران، کیفیت، سرعت و تخصص را در اولویت قرار داده‌ایم.
با اطمینان به ما بسپارید و تجربه‌ای بی‌نظیر از خدمات حرفه‌ای و مطمئن را داشته باشید.
آزمایش اسید اوریک خون چیست؟
آزمایش اسید اوریک خون یکی از تست‌های مهم در بررسی وضعیت سلامت بدن است که برای سنجش میزان اسید اوریک (Uric Acid) در خون انجام می‌شود. اسید اوریک یک ماده زائد حاصل از تجزیه پورین‌ها است؛ پورین‌ها ترکیباتی هستند که به‌طور طبیعی در برخی مواد غذایی مانند گوشت قرمز، غذاهای دریایی، جگر و حبوبات یافت می‌شوند. به‌طور طبیعی، کلیه‌ها این ماده را فیلتر کرده و از بدن دفع می‌کنند، اما افزایش بیش از حد آن می‌تواند موجب رسوب کریستال‌ها در مفاصل یا کلیه شده و زمینه‌ساز بیماری‌هایی مانند نقرس یا سنگ کلیه شود.
این تست اغلب همراه با سایر آزمایش‌ها برای ارزیابی عملکرد کلیه، بررسی اثرات شیمی‌درمانی یا تشخیص علت دردها و التهاب‌های مفصلی به کار می‌رود. سنجش سطح اسید اوریک خون در کنار علائم بالینی به پزشک کمک می‌کند بیماری‌های زمینه‌ای را شناسایی کرده و درمان مناسب را آغاز کند.
چرا آزمایش اسید اوریک (Uric acid) انجام می‌شود و اهمیت دارد؟
آزمایش اسید اوریک (UA) یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین تست‌ها برای بررسی سلامت متابولیک و عملکرد کلیه است. اسید اوریک محصول نهایی تجزیه پورین‌ها در بدن محسوب می‌شود که عمدتاً از طریق کلیه دفع می‌گردد. زمانی که سطح آن بیش از حد طبیعی افزایش یابد، احتمال رسوب کریستال‌های اورات در مفاصل، کلیه‌ها یا بافت‌های نرم بیشتر می‌شود و می‌تواند به بیماری‌هایی مانند نقرس، سنگ کلیه یا حتی نارسایی کلیوی منجر شود. از سوی دیگر، پایین بودن غیرطبیعی سطح اسید اوریک نیز ممکن است نشانه برخی بیماری‌های نادر کبدی، کلیوی یا اختلالات ژنتیکی باشد. چون این تغییرات معمولاً در مراحل اولیه بدون علامت هستند، انجام به‌موقع این آزمایش نقش مهمی در پیشگیری، تشخیص زودهنگام و پیگیری درمان دارد.
مهم‌ترین دلایل انجام آزمایش اسید اوریک شامل موارد زیر است:
- بررسی علت درد، التهاب یا تورم مفاصل (به‌ویژه در تشخیص نقرس)
- پایش بیماران تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی به دلیل افزایش ناگهانی پورین‌ها
- ارزیابی عملکرد کلیه در دفع مواد زائد
- بررسی علت تشکیل سنگ‌های کلیوی به‌ویژه سنگ‌های اسید اوریکی
- کمک به تشخیص و پیگیری بیماری‌هایی مانند لوسمی، مولتیپل میلوما و سرطان‌های متاستاتیک
- غربالگری پره‌اکلامپسی در زنان باردار
- بررسی اختلالات ارثی در متابولیسم پورین‌ها
- کنترل دوره‌ای در افراد با سابقه هایپراوریسمی بدون علامت (افزایش اسید اوریک بدون نشانه)
این آزمایش با یک ارزیابی ساده و دقیق، اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت متابولیک بدن، کارکرد کلیه و احتمال بروز بیماری‌های جدی در اختیار پزشک قرار می‌دهد. تشخیص زودهنگام مشکلات مرتبط با اسید اوریک، امکان شروع سریع درمان، اصلاح سبک زندگی و کاهش خطر عوارض طولانی‌مدت را فراهم می‌کند.
چه کسانی باید آزمایش اسید اوریک بدهند؟
آزمایش اسید اوریک معمولاً به‌عنوان بخشی از بررسی‌های تشخیصی برای افرادی تجویز می‌شود که مشکوک به مشکلات متابولیکی، کلیوی یا التهابی مانند نقرس هستند. این تست حتی در افراد بدون علامت اما دارای عوامل خطر نیز اهمیت دارد، زیرا تغییر سطح اسید اوریک (افزایش یا کاهش) در مراحل اولیه معمولاً بدون نشانه‌های مشخص رخ می‌دهد. به همین دلیل، انجام این آزمایش در گروه‌های خاص می‌تواند از بروز عوارض جدی پیشگیری کند.
گروه‌هایی که بیشتر به آزمایش اسید اوریک نیاز دارند عبارت‌اند از:
- افراد با علائم نقرس: مانند درد ناگهانی، تورم و قرمزی مفاصل، به‌ویژه انگشت شست پا
- افراد دارای سابقه خانوادگی نقرس یا سنگ کلیه: برای بررسی زمینه ژنتیکی و پیشگیری از ابتلا
- بیماران تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی: به دلیل افزایش ناگهانی پورین ناشی از تجزیه سلول‌ها
- افراد با سابقه مکرر سنگ کلیه یا سنگ‌های اسید اوریکی: برای تشخیص نوع سنگ و اصلاح رژیم غذایی یا دارویی
- مبتلایان به بیماری‌های مزمن کلیوی یا کبدی: جهت پایش عملکرد کلیه و دفع مواد زائد
- افراد دارای چاقی، فشار خون بالا، دیابت یا سندرم متابولیک: به دلیل ارتباط مستقیم این بیماری‌ها با افزایش سطح اسید اوریک
- زنان باردار مشکوک به پره‌اکلامپسی (فشار خون بارداری): برای جلوگیری از عوارض خطرناک دوران بارداری
- افرادی با رژیم غذایی سرشار از پورین: شامل گوشت قرمز، دل و جگر، غذاهای دریایی یا نوشیدنی‌های شیرین
- مصرف‌کنندگان برخی داروها: مانند آسپیرین، دیورتیک‌ها، سیکلوسپورین یا داروهای ضد نقرس
انجام این آزمایش در افراد پرخطر، روشی مؤثر برای تشخیص زودهنگام، پیشگیری و کنترل بیماری‌های مرتبط با متابولیسم پورین است. تشخیص به‌موقع می‌تواند از بروز حملات نقرس، تشکیل سنگ‌های کلیوی و عوارض ناشی از آن جلوگیری کرده و به انتخاب بهترین مسیر درمانی کمک کند.
نحوه انجام آزمایش اسید اوریک چگونه است؟
آزمایش اسید اوریک به دو روش اصلی انجام می‌شود: آزمایش خون و آزمایش ادرار ۲۴ ساعته. انتخاب روش مناسب بسته به هدف پزشک متفاوت است. در مواردی مانند تشخیص نقرس، بررسی عملکرد کلیه یا پایش بیماران تحت شیمی‌درمانی، آزمایش خون کافی خواهد بود. اما برای ارزیابی دقیق میزان دفع اسید اوریک و بررسی احتمال تشکیل سنگ‌های کلیوی، معمولاً آزمایش ادرار ۲۴ ساعته توصیه می‌شود. رعایت نکات آماده‌سازی پیش از آزمایش، نقش مهمی در دقت نتایج دارد.
مراحل انجام آزمایش ادرار ۲۴ ساعته اسید اوریک:
- دفع اولین ادرار صبحگاهی در توالت و یادداشت زمان آن (برای مثال ساعت ۸ صبح)
- جمع‌آوری تمام ادرار طی ۲۴ ساعت بعد در ظرف مخصوص و نگهداری آن در یخچال یا محیط خنک
- ثبت آخرین ادرار در پایان ۲۴ ساعت (مثلاً ساعت ۸ صبح روز بعد)
- تحویل نمونه کامل به آزمایشگاه برای اندازه‌گیری سطح اسید اوریک
انتخاب درست نوع آزمایش و اجرای دقیق مراحل آن، کمک می‌کند سطح واقعی اسید اوریک خون یا ادرار مشخص شود. از آنجا که افزایش یا کاهش این ماده می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند نقرس، سنگ کلیه یا اختلالات متابولیکی شود، اطلاع کامل به پزشک درباره داروهای مصرفی، رژیم غذایی و شرایط جسمی اهمیت زیادی در تفسیر نتایج و انتخاب درمان دارد.
نتایج و تفسیر آزمایش اسید اوریک چگونه است؟
نتایج آزمایش اسید اوریک نقش مهمی در تشخیص، پیشگیری و مدیریت بیماری‌هایی مانند نقرس، سنگ کلیه و اختلالات کلیوی دارند. وجود مقدار مشخصی از اسید اوریک در خون یا ادرار طبیعی است، اما افزایش یا کاهش غیرطبیعی آن می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات متابولیکی یا کلیوی باشد.
تفسیر نتایج بسته به نوع نمونه (خون یا ادرار) و شرایط بالینی بیمار متفاوت است. معمولاً بررسی هم‌زمان این دو آزمایش، تصویر کامل‌تری از وضعیت سلامت فرد ارائه می‌دهد. با این حال، تفسیر نهایی باید توسط پزشک و همراه با ارزیابی علائم بالینی انجام شود.
برای دریافت تفسیر دقیق و سریع نتایج آزمایش خود، می‌توانید از خدمات تفسیر آنلاین آزمایش بیمارستان مجازی ایران استفاده کنید و بدون مراجعه حضوری پاسخ آزمایش را با پزشک بررسی نمایید.
چه غذاهایی اسید اوریک را بالا می‌برند؟
رژیم غذایی نقش کلیدی در تنظیم سطح اسید اوریک بدن دارد. بسیاری از خوراکی‌ها حاوی پورین هستند که پس از تجزیه در بدن به اسید اوریک تبدیل می‌شوند. مصرف زیاد این مواد می‌تواند منجر به افزایش اسید اوریک و بروز مشکلاتی مانند نقرس، سنگ کلیه یا اختلالات کلیوی شود. به همین دلیل، محدود کردن مصرف غذاهای پرپورین به‌ویژه در افرادی که سابقه هیپراوریسمی دارند، اقدامی مهم در پیشگیری و درمان است.
غذاهایی که سطح اسید اوریک را افزایش می‌دهند:
- گوشت قرمز (گاو، گوسفند)
- فرآورده‌های گوشتی مانند سوسیس، کالباس و همبرگر
- احشاء داخلی حیوانات (جگر، قلوه، دل، مغز، زبان)
- غذاهای دریایی و ماهی‌های چرب مانند ساردین، تن، میگو، خرچنگ، صدف، هشت‌پا و کولی
- برخی سبزیجات مانند مارچوبه، اسفناج، نخودفرنگی و قارچ (در مصرف زیاد)
- حبوبات خشک مثل عدس و لوبیا (در افراد حساس باید محدود شوند)
- لبنیات پرچرب و پنیرهای تخمیری
- نوشیدنی‌های شیرین‌شده با فروکتوز (نوشابه، آبمیوه صنعتی)
- مشروبات الکلی به‌ویژه آبجو و شراب قرمز
- مصرف زیاد کافئین (در افراد حساس)
برای افراد مبتلا به اسید اوریک بالا یا بیماری‌هایی نظیر نقرس و سنگ کلیه، توصیه می‌شود مصرف این خوراکی‌ها کاهش یابد و در مقابل، منابع پروتئینی سالم مثل لبنیات کم‌چرب، حبوبات در حد متعادل، سبزیجات تازه و نوشیدنی‌های بدون فروکتوز جایگزین شوند. همچنین، نوشیدن مایعات کافی و اصلاح رژیم غذایی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای کنترل اسید اوریک بالا به شمار می‌آیند.
با آزمایش اسید اوریک چه بیماری‌هایی تشخیص داده می‌شود؟
آزمایش اسید اوریک خون و ادرار از مهم‌ترین تست‌های تشخیصی در ارزیابی سلامت متابولیک و عملکرد کلیه‌ها به شمار می‌رود. بالا یا پایین بودن سطح اسید اوریک می‌تواند نشان‌دهنده اختلال در دفع یا تولید بیش‌ازحد این ماده در بدن باشد. شناسایی زودهنگام این تغییرات، نقش مهمی در پیشگیری از بروز عوارض جدی مانند آسیب مفصلی و کلیوی دارد.
بیماری‌ها و اختلالاتی که با آزمایش اسید اوریک قابل شناسایی یا پایش هستند عبارتند از:
- نقرس (Gout): نوعی آرتریت دردناک ناشی از تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل.
- سنگ کلیه: به‌ویژه سنگ‌های اوریکی که حاصل رسوب اسید اوریک در مجاری ادراری هستند.
- بیماری‌های کلیوی: مانند نارسایی مزمن کلیه یا اختلال در دفع مواد زائد.
- سرطان‌های خونی: از جمله لوسمی و مولتیپل میلوما که با تخریب گسترده سلول‌ها همراهند.
- سرطان‌های متاستاتیک: به‌خصوص در بیماران تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی.
- سندرم فانکونی: یک اختلال نادر کلیوی با دفع غیرطبیعی اسید اوریک.
- بیماری ویلسون: اختلال متابولیکی نادری که باعث کاهش سطح اسید اوریک می‌شود.
- الکلیسم: با تأثیر منفی بر عملکرد کلیه و تغییر سطح اسید اوریک.
- پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری): که معمولاً با افزایش سطح اسید اوریک همراه است.
این آزمایش صرفاً برای تشخیص نقرس به‌کار نمی‌رود، بلکه ابزاری کاربردی در بررسی طیف وسیعی از بیماری‌های متابولیک، کلیوی، خونی و ژنتیکی است. تفسیر نتایج در کنار سایر تست‌های مرتبط، به پزشک کمک می‌کند تا تصویر جامع‌تری از وضعیت سلامت بیمار به دست آورد و در صورت نیاز، درمان مناسب را آغاز نماید.
تست‌های مربوط با آزمایش اسید اوریک چیست؟
آزمایش اسید اوریک به‌تنهایی قادر است نشانه‌های مهمی درباره متابولیسم پورین، عملکرد کلیه‌ها و بیماری‌هایی مانند نقرس یا سنگ کلیه ارائه دهد. با این حال، برای تشخیص دقیق‌تر و یافتن علل زمینه‌ای، پزشک معمولاً تست‌های تکمیلی را در کنار این آزمایش درخواست می‌کند. این تست‌ها به ارزیابی بهتر وضعیت کلیه، بررسی مواد زائد در ادرار و تحلیل شرایط متابولیکی یا التهابی بدن کمک می‌کنند.
مهم‌ترین آزمایش‌های مرتبط با تست اسید اوریک شامل موارد زیر است:
- آنالیز ادرار (Urinalysis): بررسی وجود خون، پروتئین یا کریستال در ادرار و تشخیص مشکلات کلیوی یا عفونت.
- کراتینین (Creatinine): سنجش عملکرد کلیه و محاسبه نرخ تصفیه گلومرولی (GFR).
- BUN (Blood Urea Nitrogen): اندازه‌گیری سطح اوره خون برای بررسی عملکرد کلیه و متابولیسم پروتئین.
- Urea Test: معمولاً همراه با BUN برای تکمیل ارزیابی.
- آنالیز مایع مفصلی (Synovial Fluid Analysis): شناسایی کریستال‌های اورات در مفاصل در موارد مشکوک به نقرس.
- تست‌های کبدی و الکترولیت‌ها: جهت بررسی بیماری‌هایی مانند ویلسون یا اختلالات متابولیکی مرتبط با کبد.
ارزش واقعی آزمایش اسید اوریک زمانی مشخص می‌شود که همراه با این تست‌های مکمل تفسیر گردد. این ترکیب اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا نه‌تنها سطح اسید اوریک، بلکه علت اصلی افزایش یا کاهش آن را مشخص کرده و درمان مناسب را طراحی کند. اهمیت این رویکرد در بیماران مشکوک به نقرس، مشکلات کلیوی یا افرادی که تحت درمان‌های سرطانی قرار دارند، بسیار بالاست.
سلامتی در طول زندگی مهم‌ترین دارایی ماست و مراقبت از خود مسئولیتی است که بر دوش هر فردی قرار دارد.
بیمارستان مجازی ایران با هدف ارائه خدمات پزشکی به صورت آنلاین و در دسترس برای تمام افراد، در تلاش است تا با کمترین هزینه و سریع‌ترین زمان ممکن، خدمات درمانی را به شما ارائه دهد. این بیمارستان مجازی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، قادر است تا با بهترین کیفیت، مشاوره‌ها و درمان‌های پزشکی را به شما ارائه کند. با تیمی از پزشکان متخصص و کارشناسان پزشکی، بیمارستان مجازی ایران به شما این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به مراجعه حضوری، در اسرع وقت و با صرفه‌جویی در هزینه‌ها، از خدمات پزشکی بهره‌مند شوید.
این خدمات شامل مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص، دریافت نسخه‌های پزشکی، بررسی علائم بیماری‌ها، و پیگیری‌های درمانی به صورت مجازی است که می‌توانید از هر کجا و در هر زمان از آن استفاده کنید. بیمارستان مجازی ایران به شما کمک می‌کند تا با کاهش هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای درمان، به راحتی به مراقبت‌های بهداشتی دسترسی پیدا کنید. هدف اصلی این بیمارستان، فراهم آوردن خدمات بهداشتی با کیفیت بالا و دسترسی آسان به مراقبت‌های پزشکی برای همه افراد است.
